การพัฒนารูปแบบศักยภาพนายด่านศุลกากรเพื่อการบริหารงานในยุคดิจิทัลPotential Model Development for Heads of the Customs House’s Effective Management in the Digital Era

Abstract

ในยุคที่สังคมโลกเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและฉับพลัน หรือที่เรียกว่า โลกยุควูก้า (VUCA World) องค์กรต่าง ๆ ต้องเผชิญกับความท้าทายในการปรับตัวเข้าสู่ยุคดิจิทัล เทคโนโลยี และนวัตกรรมที่ก้าวหน้าทันสมัย ส่งผลให้นายด่านศุลกากรต้องปรับตัวให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง ดังนั้นจึงมีความจำเป็นในการศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนารูปแบบศักยภาพนายด่านศุลกากรในยุคดิจิทัล โดยใช้เทคนิคเดลฟายดำเนินการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญงานด่านฯ 21 ท่าน ผลการวิจัยพบว่า ส่วนใหญ่ทั้งด้านศักยภาพนายด่านฯ และด้านกระบวนการบริหารจัดการของนายด่านฯ มีค่าระดับความสำคัญ (Mdn) อยู่ที่ 4.00–5.00 คือ ความสำคัญมากถึงมากที่สุด และระดับความสอดคล้อง (IQR) อยู่ที่ 0.0–1.0 คือ มีความสอดคล้องสูงถึงสูงมาก และสามารถนำผลที่ได้มาจัดกลุ่มองค์ประกอบเพื่อจัดทำรูปแบบศักยภาพนายด่านฯ พบว่า ประกอบด้วย 3 มิติ 4 องค์ประกอบหลัก 20 องค์ประกอบรอง ซึ่งแต่ละองค์ประกอบหลัก มี 5 องค์ประกอบรอง ดังนี้ 1) ความรู้ของนายด่านฯ ได้แก่ เทคโนโลยีดิจิทัลและนวัตกรรม งานศุลกากรและกฎหมาย การบริหารจัดการองค์กร นโยบายและยุทธศาสตร์ และการค้าและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ 2) ทักษะของนายด่านฯ ได้แก่ การบริหารจัดการ การคิดวิเคราะห์และการตัดสินใจ การสื่อสารและประสานงานผู้นำและการสอนงาน และเทคโนโลยีดิจิทัล 3) คุณลักษณะที่พึงประสงค์ ได้แก่ ภาวะผู้นํา จริยธรรมและความประพฤติการพัฒนาตนเอง ความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรม และมนุษยสัมพันธ์การทำงานร่วมกับผู้อื่น และ 4) กระบวนการบริหารจัดการ ได้แก่ การจัดองค์กรในยุคดิจิทัล การบริหารทรัพยากร งบประมาณและเทคโนโลยี การบังคับบัญชา การจัดการวิกฤตและความเสี่ยง และการควบคุมติดตามประเมินผล โดยคู่มือแนวทางการพัฒนา ประกอบด้วย 3 หมวดการเรียนรู้ ได้แก่ TRUST TEAM และ TECH+ รวมทั้งสิ้น 11 แนวทางที่ให้ความสำคัญกับการพัฒนาด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรมสำหรับการบริหารองค์กรในยุคดิจิทัล

In an era of rapid and sudden global societal changes, known as the VUCA World (Volatility, Uncertainty, Complexity, and Ambiguity), organizations face challenges in adapting to the digital age, advanced technology, and modern innovations. This affects how Customs House Chiefs must adapt to keep pace with these changes. Therefore, it was necessary to conduct research to develop a model for Customs House Chiefs' competencies in the digital era. Using the Delphi technique, interviews were conducted with 21 customs experts. The research findings showed that most aspects, both in terms of Chiefs' competencies and management processes, had importance levels (Mdn) ranging from 4.00–5.00, indicating high to highest importance, and consensus levels (IQR) of 0.0–1.0, showing high to very high consensus. The results were used to categorize components and develop a competency model for Customs House Chiefs, which comprises 3 dimensions, 4 main components, and 20 sub-components, with each main component containing 5 sub- components as follows: 1) Knowledge competencies: Cyber & Innovative Knowledge, Customs & Law Knowledge, Corporate Management, Constitutional Policy, and Cross-border Relations; 2) Skills competencies: Critical Thinking Skills, Communication & Coordination Skills, Coaching Leadership Skills, and Cyber Technology Skills.; 3) Desirable attributes: leadership qualities, Chief Leader Character, Code of Ethics and Conduct, Continuous Learning & Development, Creative Thinking, and Collaborative Teamwork & Connection Dimension; and 4) Management processes: Corporate Management in the Digital Era, Capital, Budget & Technology Resource Management, Command & Leadership, Crisis & Risk management, and Control & Evaluation. The development guidebook consists of 3 learning categories: TRUST, TEAM, and TECH+, comprising a total of 11 guidelines that emphasize development in technology and innovation for organizational management in the digital era.