การต้านอนุมูลอิสระและการยับยั้งลิพิดเปอร์ออกซิเดชันของสารสกัดเบต้ากลูแคนจากรำข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105Antioxidant Activities and Lipid Peroxidation Inhibition of Beta-glucan Gum from Khao Dawk Mali 105 Rice Bran

Abstract

รำข้าวเป็นวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง โดยเฉพาะเบต้ากลูแคน ซึ่งเป็นเส้นใยอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ ดังนั้นงานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของสารสกัดเบต้ากลูแคนจากรำข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 เพื่อเป็นแนวทางในการนำรำข้าวไทยกลับมาใช้ประโยชน์ การสกัดเบต้ากลูแคนโดยใช้น้ำเป็นตัวทำละลาย พบว่าได้ปริมาณสารสกัดเบต้ากลูแคนจากรำข้าว (Rice bran beta-glucan gum; RBG) เท่ากับ 1,018.9±13.32 mg/100 g rice bran ซึ่งมีเบต้ากลูแคนอยู่ 0.201±0.04% (w/w) เมื่อศึกษาฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของ RBG (IC50) พบว่ามีความสามารถในการจับประจุไอออนเหล็กได้ดีที่สุด (0.3 mg/ml) รองลงมา คือ การต้านอนุมูลแอนไอออนซุปเปอร์ออกไซด์ (2.4 mg/ml) อนุมูลไฮดรอกซิล (2.8 mg/ml) อนุมูลแคทไอออน ABTS•+ (6.7 mg/ml) และอนุมูล DPPH (10.6 mg/ml) ตามลำดับ (p < 0.05) นอกจากนี้ RBG สามารถยับยั้งปฏิกิริยาลิพิดเปอร์ออกซิเดชัน โดยที่ความเข้มข้น 5 mg/ml มีความสามารถในการยับยั้งปฏิกิริยาเท่ากับ 73.9±0.88% และ 62.9±0.46% ที่เวลา 1 และ 2 วัน ตามลำดับ ขณะที่กรดแอสคอบิก (Ascorbic acid; ACA) มีความสามารถในการยับยั้งปฏิกิริยาเท่ากับ 60.0±0.89% และ 28.3±0.46% ตามลำดับ (p < 0.05) สารสกัดเบต้ากลูแคนจากรำข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 สามารถจับประจุไอออนเหล็กและยับยั้งปฏิกิริยาลิพิดเปอร์ออกซิเดชันได้ดีกว่า ACA รวมทั้งมีปริมาณเบต้ากลูแคนและฤทธิ์ต้านอนุมูลบางชนิดใกล้เคียงกับสารสกัดเบต้ากลูแคนจากแหล่งอื่น

Rice bran is agricultural waste and has high nutritional value, especially beta–glucan that is dietary fiber promoting health benefit. Thus, the present study aims to elucidate on antioxidant activities of beta–glucan gum from Khao dawk mali 105 rice bran and to be channel for reusing Thai rice bran. Subsequently, extraction of beta–glucan from rice bran in aqueous was performed, yield of rice bran beta-glucan gum (RBG) is 1,018.9±13.32 mg/100 g rice bran and beta–glucan content is 0.201±0.04% w/w. Antioxidant activities testing indicated that RBG (IC50) had the highest chelating ability on ferrous ion (0.3 mg/mL), followed by abilities against superoxide anion radical (2.4 mg/mL), hydroxyl radical (2.8 mg/mL), ABTS•+ cation radical (6.7 mg/mL) and DPPH radical (10.6 mg/mL), respectively (p < 0.05). Moreover, beta–glucan gum had ability to inhibit lipid peroxidation. At 5 mg/mL, the beta-glucan gum showed inhibiting capacities of 73.9±0.88% and 62.9±0.46% for 1 and 2 day, respectively whereas ascorbic acid (ACA) showed such of 60.0±0.89% and 28.3±0.46% for 1 and 2 day, respectively (p < 0.05). The beta–glucan gum from Khao dawk mali 105 rice bran showed the higher chelating ability on ferrous ion and inhibiting lipid peroxidation than ascorbic acid. It also had beta–glucan content and scavenging abilities against some free radical similar to beta-glucan gum from others.